Список материалов
ПРОТЕСТАНТЛЫҠ
ПРОТЕСТАНТЛЫҠ, христианлыҡта төп йүнәлештәрҙең береһе. Төрлө дини ағымдарҙы берләштерә. П. католицизмдан Реформация барышында айырылып сыға. П. Богородица, изгеләр,...
ПРОТЕРОЗОЙ
ПРОТЕРОЗОЙ (гр. próteros — ир‑тәрәк һәм zōḗ — тормош), п р о т е р о з о й а к р о т е м а һ ы, кембрий алдының өҫкө бүлексәһе. Эраның башы — 2500±50, аҙағы — 535±1 млн йыл. 1887 й. инглиз...
ПРОТЕЗА
ПРОТЕЗА (гр. рrósthesis — ҡушылыу), өндәрҙең комбинаторлы үҙгәрешенең бер төрө, һүҙ башында өҫтәлмә өндөң барлыҡҡа килеүе. Башҡорт телендә П. —үҙләштерелгән һүҙҙәрҙе (башлыса...
ПРОТВИНЬ Иван Степанович
ПРОТВИНЬ Иван Степанович (10.6. 1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ключи‑Колос а., хәҙер БР‑ҙың Бәләбәй районы Аксаков а., — 18.8.1944, Литва ССР‑ының Жагаре ҡ. ерләнгән), Советтар...
ПРОТАЗАНОВ Яков Александрович
ПРОТАЗАНОВ Яков Александрович (4.2.1881, Мәскәү — 8.8.1945, шунда уҡ), кинорежиссёр. РСФСР‑ҙың (1935) һәм Үзбәк ССР‑ының (1943) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Мәскәү коммерция уч‑щеһын тамамлаған...
ПРОСТАТИТ
ПРОСТАТИТ (гр. prostátēs — алда торған), простата биҙенең шешеүе. Бактериаль (киҫкен һәм хроник), бактериаль булмаған (хроник) һ.б. П. айырыла. Бактериаль П. — простата биҙе...
ПРОСТАГЛАНДИНДАР
ПРОСТАГЛАНДИНДАР, үҙәк циклопентан балдаҡлы, урын алмаштырыусылары, балдаҡта һәм ситке сылбырҙа икеләтә бәйләнештәр төрлөсә урынлашҡан туйындырылмаған майлы С20...
ПРОПОЛИС
ПРОПОЛИС (гр. própolis), ҡ о р т е л е м е, бал ҡорттары бүлеп сығарған йәбешкәк ыҫмалалы матдә. Бал ҡорттары ыҫмалалы матдәләрҙе үҫемлектәрҙән йыйып, уға, шайыҡ биҙҙәре секреты,...
ПРОЛЕ Вильмош
ПРОЛЕ Вильмош, П р ё л е В. (29.10.1871, Фютелек, Австро‑Венгрия — 2.10.1946, Берхтесгаден, Германия), венгр тел белгесе. Будапешт ун‑тын тамамлаған. 1899—1917 йй. — инжил гимназияһында...
ПРОКШИН Валериан Георгиевич
ПРОКШИН Валериан Георгиевич (17.1.1911, Вологда губ. Пополутково а. — 10.3.2000, Өфө), әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (1982), проф. (1982). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1987). Б.В. һуғышында...
ПРОКУРАТУРА
ПРОКУРАТУРА (лат. procurare — хәстәрләү), енәйәт эштәрен асыҡтан‑асыҡ тикшереү өсөн тәғәйенләнгән дәүләт органдары системаһы. РФ П. эшмәкәрлеге “Рәсәй Федерацияһы прокуратураһы...
ПРОКУДИН Николай Васильевич
ПРОКУДИН Николай Васильевич [4.12.1912, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Волков а. (БР‑ҙың Өфө р‑ны) — 26.1.1987, Өфө], хужалыҡ эшмәкәре. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1925—71 йй. Өфө р‑нында...
ПРОКОПЬЕВ Герман Терентьевич
ПРОКОПЬЕВ Герман Терентьевич (17.10.1922, Сыуаш авт. өлк. Байгеево а. — 30.6.1999, Дзержинск ҡ.), Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1939 й. алып БАССР‑ҙың Бишбүләк...
ПРОКИН Василий Александрович
ПРОКИН Василий Александрович (30.12.1922, Екатеринбург губернаһы Шата а. — 29.9.2019, Өфө ҡ.), тау инженеры‑геолог. Геология-минералогия фәндәре докторы (1973), профессор (1980). РФ‑тың...
ПРОКАТЛАУ
ПРОКАТЛАУ, металдарҙы баҫым ярҙамында эшкәртеү алымы: әҙерләмә ышҡылыу көстәре тәьҫиренән әйләнеп тороусы валдар араһына тартылып инә һәм һығылмалы рәүештә деформациялана,...
ПРОКАТ
ПРОКАТ м е т а л л у р г и я л а, прокатлау стандарында алынған төрлө профилдәге металл изделиелар. Профилдәренең формаһына һәм үлсәмдәренә ҡарап (сортамент) табаҡлы...
ПРОКАЕВ Владимир Николаевич
ПРОКАЕВ Владимир Николаевич (10.2.1957, Өфө ҡ.), тренер. Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2004), фехтование буйынса халыҡ‑ара (1997) һәм бөтә Рәсәй (2017) категориялы судья, СССР‑ҙың...
ПРОИЗВОДСТВОНЫ МАХСУСЛАШТЫРЫУ
ПРОИЗВОДСТВОНЫ МАХСУСЛАШТЫРЫУ, хеҙмәт бүленешенә һәм тармаҡтарҙы, производстволарҙы бер‑береһенән айырыуға нигеҙләнгән йәмғиәттәге етештереүҙе ойоштороу формаларының...
ПРОИЗВОДСТВОНЫ КОНЦЕНТРАЦИЯЛАУ
ПРОИЗВОДСТВОНЫ КОНЦЕНТРАЦИЯЛАУ, етештереү саралары һаны үҫеше һәм продукция берәмегенә уларҙың хаҡы төшөүе иҫәбенә сағыштырма капитал һалыу һәм продукция үҙҡиммәтенең...
ПРОИЗВОДСТВОНЫ КОМБИНАЦИЯЛАУ
ПРОИЗВОДСТВОНЫ КОМБИНАЦИЯЛАУ, бер‑береһе м‑н техник, иҡтисади һәм ойоштороу яғынан тығыҙ бәйле булған, бер ерҙә урынлашҡан производстволарҙың берҙәм комплексын...
