Список материалов
ЯМБАЙ, Яңауыл р‑нындағы ауыл
ЯМБАЙ, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Байғужа а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 534 кеше; 1920 – 629; 1939 – 468; 1959 – 406; 1989 – 179; 2002 – 126; 2010 — 124 кеше. Мариҙар йәшәй (2002).
Ауылға Уҫы даруғаһында мариҙар нигеҙ һала, 1680...
ЯМАШАТАУ ҠУРҒАНДАРЫ
ЯМАШАТАУ ҠУРҒАНДАРЫ, 9—10 бб. археологик ҡомартҡыһы. Күгәрсен р‑ны Назаркин а. эргәһендә Ямашатау түбәһендә урынлашҡан. 1968 й. Н.А.Мәжитов тарафынан асылған һәм тикшерелгән. Тупраҡ өйөп яһалған (диам. 12 м, бейеклеге 0,5 м) һәм таш ҡоролмалары булған (диам. 2—3 м, ҡалынлығы 0,3 м) ҡурғанлы ҡәберлектәр...
ЯМАШ, Бөрө р‑нындағы ауыл
ЯМАШ, Бөрө р‑нындағы ауыл, Осиновка а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 26 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 130 км алыҫлыҡта Бөрө й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 1295 кеше; 1920 – 1393; 1939 – 865; 1959 – 376; 1989 – 164; 2002 – 254; 2010 — 148 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
ЯМАШ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл
ЯМАШ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Ямаш а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 42 км һәм Үңкерҙе т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 84 км алыҫлыҡта Ыйыҡ й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 2524 кеше; 1920 – 3410; 1939 – 2041; 1959 – 1603; 1989 – 1173; 2002 – 1142; 2010 – 1025 кеше....
ЯМАНҺАРЫ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ЯМАНҺАРЫ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Бахмут а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнс. табан 24 км алыҫлыҡта Туғыҙтимер й. (Оло Юшатыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 468 кеше; 1920 – 561; 1939 – 264; 1959 – 362; 1989 – 257; 2002 – 294; 2010 — 232 кеше. Башҡорттар...
ЯМАНҺАРЫ ЯППАРОВ
ЯМАНҺАРЫ ЯППАРОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И. Пугачёв полковнигы. Нуғай даруғаһының Һыуын‑Ҡыпсаҡ улусы башҡорто. Шул уҡ улустың старшинаһы. 1773 й. сент. аҙ. отряд йыйып (300‑гә яҡын кеше), Пугачёвты тотоуҙа ярҙам күрһәтеү өсөн Нуғай даруғаһы Ҡыпсаҡ улусы Иманғол а. (Ырымбур өлк....
ЯМАНҺАҘ, Йылҡысылыҡ заводы, Йылайыр р‑нындағы ауыл
ЯМАНҺАҘ, Йылҡысылыҡ заводы, Йылайыр р‑нындағы ауыл, Яманһаҙ а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 52 км һәм Сибай т. юл ст. К.‑Көнб. табан 107 км алыҫлыҡта Кесе Быҙаулыҡ й. (ҡушылдыҡ) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. – 235; 1939 – 370; 1959 – 983; 1989 – 722; 2002 – 833; 2010 — 733 кеше. Башҡорттар,...
ЯМАНТАУ”, башҡорт халыҡ йыры
“ЯМАНТАУ”, башҡорт халыҡ йыры, оҙон көй. Тәүге тапҡыр Н.Д.Шоңҡаров тарафынан 1960 й. БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Асҡар а. Мөғәллим Мирхәйҙәровтан яҙып алына һәм “Башҡорт халыҡ ижады. Йырҙар” йыйынтығында (1‑се китап, 1974) баҫтырыла. Артабанғы яҙмаларын Л.Г.Бараг, С.Ә. Галин, Ф.Х.Камаев, Ә.М. Сөләймәнов,...
ЯМАНТАУ, һырт
ЯМАНТАУ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Салауат р‑ны буйлап Һикияҙ һәм Падчина йй. (Әй й. ҡушылдыҡтары) араһында субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо яҡынса 14 км, киңлеге 1—4 км, абс. бейеклеге 509 м. Бейеклеге 473—509 м булған 4 түбәһе бар. Рельефы тәпәш тауҙарҙан ғибәрәт. Девон эзбизташтарынан,...
ЯМАНТАУ
ЯМАНТАУ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы иң бейек тау, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Белорет районында Көньяҡ Урал ҡурсаулығы сиктәрендәге Инйәр һәм Кесе Инйәр йй. араһында урынлашҡан. Абсолют бейеклеге 1640 м, оҙонлоғо 5 км, киңлеге яҡынса 4 км. Формаһы һуҙылған. Битләүҙәре текә, төньяҡта — киртләсле,...
ЯМАНПОРТ, Нуриман р‑нындағы ауыл
ЯМАНПОРТ, Нуриман р‑нындағы ауыл, Ҡыҙыл Шишмә а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 34 км һәм Иглин т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 83 км алыҫлыҡта Өфө й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. – 219 кеше; 1959 – 528; 1989 – 228; 2002 – 209; 2010 — 164 кеше. Урыҫтар, татарҙар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
ЯМАНЙЫЛҒА, йылға
ЯМАНЙЫЛҒА, йылға, Өфө й. һул ҡушылдығы, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1985). БР‑ҙың Салауат р‑ны һәм Силәбе өлк. сигендәге Ҡаратау һыртының төньяҡ битләүенән башлана. Салауат һәм Нуриман р‑ндары буйлап көнсығыштан көнбайышҡа ҡарай аға. Өфө й. (тамағынан 166 км алыҫлыҡта) ҡоя. Даими аҡмаһы булған йырҙаһының оҙонлоғо —...
ЯМАНЙЫЛҒА УРМАН СӘНӘҒӘТЕ ХУЖАЛЫҒЫ
ЯМАНЙЫЛҒА УРМАН СӘНӘҒӘТЕ ХУЖАЛЫҒЫ, ААЙ. Ағас әҙерләү һәм эшкәртеү м‑н шөғөлләнә. Нуриман р‑ны Ҡыҙыл Шишмә а. урынлашҡан. Составына Яманйылға, Первомайский ағас‑таҡта әҙерләү пункттары; таҡта ярыу‑тара, ағас әйберҙәр сығарыу, ремонтлау, трактор, тепловоз, вагон цехтары; тар колеялы т. юлы (1933 й. 1‑се...
ЯМАНҒОЛ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ЯМАНҒОЛ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Отрада а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнс. табан 27 км алыҫлыҡта Туғыҙтимер й. (Оло Юшатыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 172 кеше; 1920 – 245; 1939 – 264; 1959 – 261; 1989 – 224; 2002 – 244; 2010 — 237 кеше. Башҡорттар йәшәй...
ЯМАЛОВ Марат Барый улы
ЯМАЛОВ Марат Барый улы (27.3. 1947, БАССР‑ҙың Илеш р‑ны Үрге Йәркәй а.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1998), проф. (2000). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2002), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1986), БР‑ҙың мәғариф отличнигы (1997). Журналистар союзы ағзаһы (2000). БДУ‑ны тамамлаған (1971). 1965—66 йй. “Калтасинская...
ЯМАЛОВ Илдар Урал улы
ЯМАЛОВ Илдар Урал улы (22.10. 1961, Өфө), инженер‑электрик. Техник ф. д‑ры (2008). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1984) шунда уҡ эшләй. 1992 й. алып “Шәреҡ” банкыһында: бүлек нач., 1993 й. башлап департамент дир.; 1995 й. алып БР Хөкүмәте ҡарамағындағы Ғәҙәттән тыш хәлдәр идаралығында: ғилми‑техник идаралыҡ...
ЯМАЛИЕВ Сәлих Ямалетдин улы
ЯМАЛИЕВ Сәлих Ямалетдин улы [8.4.1889, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Исмәғил а. (БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны) — 1.7.1938, Өфө], педагог. Көнсығыш пед. ин‑тын тамамлаған (Ҡазан, 1929). 1917 й. алып Бәләбәй ҡ. башланғыс мәктәбе уҡытыусыһы, 1918 й. башлап Бәләбәй татар‑башҡорт пед. техникумы уҡытыусыһы, 1924 й. — директоры....
ЯМАЛИЕВ Памир Камалетдин улы
ЯМАЛИЕВ Памир Камалетдин улы (26.5.1942, БАССР‑ҙың Салауат р‑ны Ташауыл а. — 27.3.1999, Өфө), тренер. Биатлон б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (1994) һәм СССР‑ҙың спорт мастеры (1969). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (1993). П.Ф.Лесгафт ис. Ленинград физик культура ин‑тын тамамлаған (1976). 1974 й. алып...
ЯМАЛИЕВ Ким Мәсғүт улы
ЯМАЛИЕВ Ким Мәсғүт улы (18.12. 1928, Үзбәк ССР‑ы Ҡатты‑Ҡурған ҡ. — 8.3.2012, Өфө), физик. Техник ф. д‑ры (1990), проф. (2009). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1998). А.М.Ямалиевтың ағаһы. Урал ун‑тын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1959) БДУ‑ла эшләй. 1967 й. алып Геология ин‑тында (1969 й. башлап өлкән...
ЯМАЛИЕВ Вил Үзбәк улы
ЯМАЛИЕВ Вил Үзбәк улы (9.8. 1957, Өфө), тау инженеры. Техник ф. д‑ры (2002), проф. (2006). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2008). Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең спорт мастеры (1995), шахмат б‑са халыҡ‑ара мастер (2000) һәм Рәсәйҙең спорт мастеры (2001). Команда зачётында ситтән тороп шахмат уйнау б‑са Рәсәй...
