Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

УТКИН Анатолий Михайлович

УТКИН Анатолий Михайлович (2.11.1958, Өфө ҡ. — 20.5.2021, шунда уҡ), тренер. Хәҙерге бишбәйге буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2006), СССР‑ҙың спорт мастеры (1979). БР‑ҙың атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (2019). БАХИ‑ны тамамлаған (1984). Хәҙерге бишбәйге буйынса республика СДЮСШОР‑ы тәрбиәләнеүсеһе...

УТКИН Анатолий Михайлович

УТКИН Анатолий Михайлович (2.11.1958, Өфө ҡ. — 20.5.2021, шунда уҡ), тренер. Хәҙерге бишбәйге буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2006), СССР‑ҙың спорт мастеры (1979). БР‑ҙың атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (2019). БАХИ‑ны тамамлаған (1984). Хәҙерге бишбәйге буйынса республика СДЮСШОР‑ы тәрбиәләнеүсеһе...

УТИН Василий Ильич

УТИН Василий Ильич [17.12.1918, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Ивановка а. (БР‑ҙың Дәүләкән районы) — 10.12.1941, Украина ССР‑ының Софьино-Раевка а. янында, Камышатка а. ерләнгән], Советтар Союзы Геройы (1942). 1940 й. совет ғәскәрҙәренең Бессарабияға һәм Төньяҡ Буковинаға хәрби походында, Б.В. һуғышында...

УТАР, Баҡалы р‑нындағы ауыл

УТАР, Баҡалы р‑нындағы ауыл, Михайловка а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 35 км һәм Туймазы т. юл ст. Т. табан 110 км алыҫлыҡта Менәнде й. (Сөн й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 506 кеше; 1920 — 601; 1939 — 525; 1959 — 350; 1989 — 252; 2002 — 244; 2010 — 207 кеше. Керәшендәр йәшәй (2002)....

УТАР, 20 б. башына тиклем Рәсәйҙә бер (һуңыраҡ бер нисә) хужалыҡтан торған торама, ауылдарҙан һәм казак станицаларынан айырылып сыҡҡан бүлендек ауыл

УТАР, 20 б. башына тиклем Рәсәйҙә бер (һуңыраҡ бер нисә) хужалыҡтан торған торама, ауылдарҙан һәм казак станицаларынан айырылып сыҡҡан бүлендек ауыл. Башҡортостанда У. таралыуы күскенселек хәрәкәтенә, ш. уҡ ауыл биләмәләренең артыуына, көтөүлектәрҙең, файҙаланылған ерҙәрҙең киңәйеүенә һ.б. бәйле. У....

УТАР

УТАР, башҡорттарҙың ҡышлау урыны (ҡара: Башҡорт йәйләүҙәре). Ҡалҡыу, ел һәм ҡар үтмәгән ышыҡ урында, тау болононда йәки тауҙың һөҙәк битләүендә урынлашҡан була. Ағас иҙәнле һәм ҡабыҡ, һалам м‑н ябылған ике яҡлы ҡыйыҡлы, бурап яһалған бер бүлмәле 2—3 өйҙән (ҡышлаҡ, ҡышҡы йорт, төп йорт) торған. Традицион...

УҪЫЛЫБАШ, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл

УҪЫЛЫБАШ, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Уҫылы а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 34 км алыҫлыҡта Уҫылы й. (Ҡуғанаҡ й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 596 кеше; 1920 — 713; 1939 — 563; 1959 — 461; 1989 — 378; 2002 — 370; 2010 — 348 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002)....

УҪЫБАШ, Благовещен р‑нындағы ауыл

УҪЫБАШ, Т ү л е б а й, Благовещен р‑нындағы ауыл, Октябрьский а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 81 км һәм Загородная т. юл ст. Т. табан 81 км алыҫлыҡта Уҫы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 181 кеше; 1920 — 208; 1939 — 217; 1959 — 243; 1989 — 188; 2002 — 116; 2010 — 93 кеше. Мариҙар йәшәй (2002)....

УҪЫ, ҡала

УҪЫ, ҡала (1708—19 йй. һәм 1737 й. алып), Уҫы һарай улусының (1719 й. алып), Уҫы өйәҙенең (1781—1923) адм. үҙәге. 1591 й. Өфө өйәҙенең төньяҡ-көнбайышында Кама й. һул ярында, уға Уҫы й. ҡойған ерҙә (боронғо торама урынында) Яңы Никольск биҫтәһе булараҡ нигеҙ һалына. 17 б. башынан Уҫы даруғаһы терр‑яһында...

УҪЫ, йылға

УҪЫ, йылға, Өфө й. уң ҡушылдығы. Ҡариҙел р‑ны Нәһретдин а. көньяҡҡа табан 5 км алыҫлыҡта башлана. Ҡариҙел һәм Мишкә р‑ндары сиге буйлап төньяҡтан көньяҡҡа, Ежовка а. — Благовещен р‑ны буйлап аға. Өфө й. (тамағынан 74 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 126 км, басс. майҙаны 964 км2, дөйөм түбәнәйеүе 109,7 м....

УҪЫ УҠСЫЛАР БРИГАДАҺЫ

УҪЫ УҠСЫЛАР БРИГАДАҺЫ 61‑се, 1918 й. июнендә Бөрө өйәҙендә Төньяҡ Урал-Себер фронты командующийы Р.И.Берзиндың бойороғо б‑са 1‑се Бөрө уҡсылар бригадаһы булараҡ ойошторола; 1919 й. мартынан 61‑се уҡсылар бригадаһы, 1922 й. апр. алып 61‑се Уҫы уҡсылар бригадаһы. Бригада составына 1‑се, 2‑се һәм 3‑сө...

УҪЫ ӨЙӘҘЕ

УҪЫ ӨЙӘҘЕ, 1781 й. Ҡазан губернаһының Пермь наместниклығы составында ойошторола. Өйәҙгә Пермь провинцияһының көньяҡ-көнсығыш һәм Өфө провинцияһының төньяҡ өлөшө инә. 1796 й. Пермь губернаһы составына инә. 19 б. аҙағында төньяҡ-көнбайышта Оханск өйәҙе, төньяҡ-көнсығышта — Пермь һәм Көңгөр өйәҙҙәре, көнсығышта...

УҪЫ ДАРУҒАҺЫ

УҪЫ ДАРУҒАҺЫ, 16 б. аҙағында Өфө өйәҙе, 18 б. башында Өфө провинцияһы, 1744 й. алып Ырымбур губернаһы составына инә (ҡара: Даруға). 17 б. аҙағында төньяҡ‑көнбайышта һәм төньяҡта Ҡазан өйәҙе, көнсығышта — Себер даруғаһы, көньяҡта — Нуғай даруғаһы, көньяҡ‑көнбайышта Ҡазан даруғаһы менән сиктәш була. 1725—26 йй....

УҪМАНҒӘЛЕ, Белорет р‑нындағы ауыл

УҪМАНҒӘЛЕ, Белорет р‑нындағы ауыл, Инйәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 101 км һәм Инйәр т. юл ст. Көнб. табан 5 км алыҫлыҡта Инйәр й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 278 кеше; 1920 — 323; 1939 — 386; 1959 — 538; 1989 — 326; 2002 — 374; 2010 — 404 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп...

УҪМАН, Ҡ а ҙ м о р о н, Ауырғазы р‑нындағы ауыл

УҪМАН, Ҡ а ҙ м о р о н, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Төрөмбәт а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 26 км һәм Дәүләкән т. юл ст. К.‑Көнс. табан 38 км алыҫлыҡта Өршәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 277 кеше; 1920 — 395; 1939 — 248; 1959 — 210; 1989 — 251; 2002 — 312; 2010 — 279 кеше. Башҡорттар йәшәй...

УҪМАН, Ғафури р‑нындағы ауыл

УҪМАН, Ғафури р‑нындағы ауыл, Сәйетбаба а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 50 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 63 км алыҫлыҡта Һәйроҡто й. (Мәндем й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 675 кеше; 1920 — 675; 1939 — 521; 1959 — 441; 1989 — 397; 2002 — 302; 2010 — 246 кеше. Башҡорттар...

УҪМАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл

УҪМАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Көҙәй а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 52 км алыҫлыҡта Төрөш й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 243 кеше; 1939 — 348; 1959 — 211; 1989 — 135; 2002 — 115; 2010 — 103 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға 20 б. башында...

УҪМАН, Балтас р‑нындағы ауыл

УҪМАН, Балтас р‑нындағы ауыл, Нөркә а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 14 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 78 км алыҫлыҡта Ҡыйғаҙы й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1050 кеше; 1920 — 1211; 1939 — 769; 1959 — 544; 1989 — 244; 2002 — 189; 2010 — 151...

УҪМАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл

УҪМАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Таштамаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 15 км һәм Аҡкүл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 45 км алыҫлыҡта Түрҫәгәҙе й. (Ауырғазы й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 413 кеше; 1920 — 363; 1939 — 330; 1959 – 297; 1989 — 183; 2002 — 172; 2010 — 165 кеше. Татарҙар...

УҪМАН‑ТАШЛЫ, Йәрмәкәй р‑нындағы ауыл

УҪМАН‑ТАШЛЫ, Йәрмәкәй р‑нындағы ауыл, Уҫман‑Ташлы а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 25 км һәм Туймазы т. юл ст. К. табан 35 км алыҫлыҡта Ҡыҙаш й. (Кама й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1304 кеше; 1920 — 1786; 1939 — 1441; 1959 — 1118; 1989 — 593; 2002 — 547; 2010 — 541 кеше. Башҡорттар, татарҙар...