Список материалов
ЧИШМИНСКИЙ ШИРОКОКОЛОСЫЙ 6, арышбаш сорты
ЧИШМИНСКИЙ ШИРОКОКОЛОСЫЙ 6, арышбаш сорты. 1948 й. Х.Н.Фәтҡуллин (Башҡ-н дәүләт селекция ст.) тарафынан Түб. Волга буйы арышбашы өлгөһөнән төркөм һайлап алыу ысулы м-н сығарыла. Сорт һыубаҫар болон экологик төркөмөнә ҡарай. Һабағының бейеклеге 50—70 см, төҙ, һығылмалы. 35 — 40%-ын япраҡ ҡаплаған. Күп...
ЧИШМИНСКИЙ РАННИЙ, борсаҡ сорты
ЧИШМИНСКИЙ РАННИЙ, борсаҡ сорты. 20 б. 40—50-се йй. В.Х.Хангилдин (БНИИСХ) тарафынан Виктория Иенская сорты һәм йәшел орлоҡло Эфиопия борсағы гибридынан күп тапҡыр индивидуаль һайлап алыу ысулы м-н сығарыла. Һабағының бейеклеге 50—100 см, 12—14 быуын араһы бар. Япрағы ҡатмарлы, ишле ҡауырһын һымаҡ....
ЧИШМИНСКИЙ 95, борсаҡ сорты
ЧИШМИНСКИЙ 95, борсаҡ сорты. 20 б. 80—90-сы йй. В.Х. Хангилдин, Б.К.Попов, Ф.Ә.Дәүләтов (БНИИЗиС) тарафынан Шихан һәм Топаз сорттары гибридынан төр эсендә гибридлаштырыу һәм күп тапҡыр индивидуаль һайлап алыу ысулы м-н сығарыла. Һабағы ябай, бейеклеге 50 — 92 см, 8 — 12 быуын араһы бар. Япрағы ҡатмарлы,...
ЧИШМИНСКИЙ 84, судан үләне сорты
ЧИШМИНСКИЙ 84, судан үләне сорты. 2000 й. Ф.Х.Лоҡманова, Ә.Н.Биктимеров һ.б. (БНИИСХ) тарафынан шәкәр соргоһының Кинельское 3 һәм судан үләненең Чишминская ранняя сорттарының төр-ара гибридының иң продуктив линияларын һайлап алыу ысулы м-н сығарыла. Һабағының бейеклеге 2,0—2,3 м, төҙ, 5—7 быуын араһы...
ЧИШМИНСКИЙ 80, борсаҡ сорты
ЧИШМИНСКИЙ 80, борсаҡ сорты. 20 б. 80-се йй. В.Х.Хангилдин, Б.К. Попов, Ф.Ә.Дәүләтов (БНИИЗиС) тарафынан Зеленозёрный 1 һәм Шихан сорттарының гибрид популяцияһынан күп тапҡыр индивидуаль һайлап алыу ысулы м-н сығарыла. Һабағы ябай, бейеклеге 75— 80 см, 14—18 быуын араһы бар. Япрағы ҡатмарлы, ишле ҡауырһын...
ЧИШМИНСКИЙ 3, ҡылсыҡһыҙ ваҡ күстерә сорты
ЧИШМИНСКИЙ 3, ҡылсыҡһыҙ ваҡ күстерә сорты. 1990 й. З.М. Шәрипҡолова, Р.Й. Ғәлимуллин, Н.В. Руднев (БНИИЗиС) тарафынан 7 сортты яңынан ирекле һеркәләндереп яһалма булдырылған ҡатмарлы гибрид популяциянан индивидуаль-төркөм һайлап алыу ысулы м-н сығарыла. Һабағының бейеклеге 160—165 см, төҙ, йығылмай....
ЧИШМИНСКАЯ, ҡарабойҙай сорты
ЧИШМИНСКАЯ, ҡарабойҙай сорты. 20 б. 60-сы йй. С.А.Ҡунаҡбаев, А.М. Сабитов, Н.И.Лещенко (БНИИСХ) тарафынан Благовар р-нындағы БашҮБК ис. с-здың урындағы ҡарабойҙай сортынан индивидуаль-ғаилә һәм күпләп һайлап алыу ысулдары м-н сығарыла. Һабағының бейеклеге 83—102 см, бер аҙ төклө, 8—14 быуыны бар. Япрағы...
ЧИШМИНСКАЯ РАННЯЯ, судан үләне сорты.
ЧИШМИНСКАЯ РАННЯЯ, судан үләне сорты. 1988 й. Ф.Х. Лоҡманова, Ә.Н.Биктимеров, С.Е. Колесников, В.И.Никонов (БНИПТИЖиК) тарафынан Тугай һәм Изумрудная сорттарының иң продуктив үҙенән- үҙе һеркәләнеүсе 64 линияһын ике тапҡыр яңынан ирекле һеркәләндереү ысулы м-н сығарыла. Һабағы төҙ, бейеклеге 1,8—2,0...
ЧИШМИНСКАЯ 2, ужым арышы сорты
ЧИШМИНСКАЯ 2, ужым арышы сорты. 1963 й. С.А.Ҡунаҡбаев (БНИИСХ) тарафынан Саратовка чишминская сортын Көнбайыш Европа һәм СССР илдәренең эре бөртөклө сорттары м-н күп тапҡыр яңынан ирекле һеркәләндереп, артабан иң продуктив орлоҡтарҙы күп тапҡыр һайлап алыу һәм яһалма популяция төҙөү ысулы м-н сығарыла....
ЧИШМИНСКАЯ 131, күк гибрид люцерна сорты
ЧИШМИНСКАЯ 131, күк гибрид люцерна сорты. 1984 й. З.М. Шәрипҡолова, Р.Й.Ғәлимуллин, Н.В. Руднев (БНИИЗиС) тарафынан Н.И. Вавилов ис. Бөтә Рәсәй үҫемлекселек ҒТИ (Ленинград) өлгөләренән экотипик һайлап алыу ысулы м-н сығарыла. Төҙ, киң ҡыуаҡ. Һабағы ныҡ тарбаҡлы, бейеклеге 75—80 см. 41%-ын япраҡ ҡаплаған....
ЧИСТЯКОВА Эльвира Васильевна
ЧИСТЯКОВА Эльвира Васильевна (3.5.1938, Новгород-Волынск ҡ. — 20.1.1998, Өфө), дерматовенеролог. Мед. ф. д-ры (1993), проф. (1996). БДМИ-ны тамамлағандан һуң (1962) 1965 й. тиклем Өфөнөң 1-се дауаханаһында эшләй. 1967 й. алып Респ. тире-венерология диспансерында, 1969 й. башлап БДМУ-ла (1994 й. — дерматовенерология...
ЧИСТЯКОВ Константин Сергеевич
ЧИСТЯКОВ Константин Сергеевич (19.3.1970, Өфө), спортсы. Тау саңғыһы спорты б-са СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1988). БДПУ-ны тамамлаған (2005). “Зенит” ДСО-һы ДЮСШ тәрбиәләнеүсеһе (тренерҙары Е.Г.Козлов, Т.Н.Козлова). Слалом-гигантта (1988), тиҙлеккә төшөүҙә һәм супергигантта (1989) СССР...
ЧИПЕНКО Сергей Геннадиевич
ЧИПЕНКО Сергей Геннадиевич (3.7.1961, Стәрлетамаҡ ҡ.), пианист, композитор. РФ-тың атҡ. артисы (2002). ӨДСИ-не тамамлағандан һуң (1984; А.Д.Франк класы) шунда уҡ, 1986 й. алып Өфө сәнғәт уч-щеһында уҡыта. “Транс-Атлантик” төркөмөн ойоштороусы һәм уның етәксеһе (Өфө, 1989). 1992 й. башлап Мәскәүҙә (1994...
ЧИКАЕВ Хәйернас Ильяс улы
ЧИКАЕВ Хәйернас Ильяс улы [16.6. 1925, БАССР-ҙың Өфө кантоны Яңы Сафар а. (БР-ҙың Мишкә р-ны) — 27.7.2012, Өфө], Соц. Хеҙмәт Геройы (1980). СССР-ҙың почётлы мотор эшләүсеһе (1985). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1950—89 йй. ӨМЭПБ-ла токарь. Ч. ҡатнашлығында пр-тиела яңы техника үҙләштерелгән, 9-сы, 10-сы...
ЧИЖОВТАР, урман сәнәғәтселәре
ЧИЖОВТАР, Ч и ж ё в т а р, Өфө сауҙагәрҙәре, урман сәнәғәтселәре. Фёдор Егорович Ч. (яҡынса 1830 — 1900, Өфө), 1-се гильдия сауҙагәре. Ҡытау-Ивановка заводы крепостной крәҫтиәндәренән. Кенәздәр Белосельский-Белозерскийҙарҙың урман дайсаларында приказчик булып эшләгән. Тәүге капиталды хосуси һал ағыҙыу...
ЧИГРИН Иван Дмитриевич
ЧИГРИН Иван Дмитриевич (10.7. 1945, БАССР-ҙың Әлшәй р-ны Немец-Волынск а. — 25.4.1999, Өфө), тарихсы. Тарих ф. д-ры (1994), проф. (1996). СССР юғары мәктәбе отличнигы (1988). БДУ-ны тамамлаған (1968). 1962—64 йй. БАССР-ҙың Әлшәй р-ны Макаровка а. башланғыс мәктәп, 1968—69 йй. — Шишмә р-ны Яңы Троицкий...
ЧИБРИКОВА Евгения Васильевна
ЧИБРИКОВА Евгения Васильевна (9.12.1923, Тамбов ҡ. — 13.3.2013, Өфө), геолог. Геол.-минералогия ф. д-ры (1982). Һарытау ун-тын тамамлағандан һуң (1946) шунда уҡ эшләй, 1947 й. алып Геология һәм тупраҡ ғилеме ҒТИ-нда (Һарытау ҡ.) өлкән ғилми хеҙм-р. 1951 й. башлап Геология ин-тында: 1953 й. алып өлкән,...
ЧЕЧНЯ, республика
ЧЕЧНЯ, Чечен Республикаһы, РФ субъекты. Төньяҡ Кавказда, Терек һәм Сунжа йй. басс. урынлашҡан. Грузия, Дағстан, Ингушетия, Төньяҡ Осетия—Алания, Ставрополь крайы м-н сиктәш. Баш ҡалаһы — Грозный. Юғары вазифалы кешеһе — республика башлығы. 1922 й. Чечен авт. өлкәһе булараҡ ойошторола, 1934 й. алып Ингуш...
ЧЕХОСЛОВАК АЙЫРЫМ КОРПУСЫ
ЧЕХОСЛОВАК АЙЫРЫМ КОРПУСЫ, Беренсе донъя һуғышы осоронда Юғары баш командующий ген. Н.Н.Духонин приказы м-н Көнбайыш фронтҡа күсереү маҡсатында 1917 й. сент. Украинала рус армияһы составында Австро-Венгрия армияһы хәрби әсирҙәре һәм эмигранттарҙан (чехтар һәм словактар) ойошторола. Ч.а.к. составына...
ЧЕХОВ Антон Павлович
ЧЕХОВ Антон Павлович (17.1.1860, Таганрог ҡ. — 2.7.1904, Баденвейлер коммунаһы, Германия, Мәскәүҙә ерләнгән), урыҫ яҙыусыһы. Петербург ФА-ның почётлы акад. (1900—02). Ч. ижадына реализм, тәрән психологик анализ, лаконизм, художестволы деталдең ролен көсәйтеү хас. “Мельпомена әкиәттәре” (“Сказки Мельпомены”;...
