Список материалов
ПУЧКОВ Лев Александрович
ПУЧКОВ Лев Александрович (5.7.1938, Сыуаш АССР‑ы Порецкое а. — 4.1.2021, Мәскәү ҡ.), тау инженеры. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), БР ФА‑ның почётлы академигы (1995), техник фәндәр докторы (1974), профессор (1978). РФ‑тың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1997), РФ яғыулыҡ‑энергетика комплексының почётлы хеҙмәткәре...
ПУЧКОВ Виктор Николаевич
ПУЧКОВ Виктор Николаевич (17.8. 1938, Тула ҡ.), геолог. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (2000), геол.‑минералогия ф. д‑ры (1978), проф. (1993). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1999). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1960) СССР ФА Коми филиалының Геология ин‑ты (Сыктывкар ҡ.) ғилми хеҙм‑ре, 1974 й. алып РФА Урал бүлексәһе...
ПУТЯТИНСКИЙ Виктор Александрович
ПУТЯТИНСКИЙ Виктор Александрович (15.8.1934, БАССР‑ҙың Бүздәк р‑ны Үрге Троицк а. — 28.1.2012, С.‑Петербург), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (1988), проф. (1989). РФ юғары мәктәбенең атҡ. хеҙм‑ре (2003), РФ‑тың почётлы энергетигы (1998), РФ яғыулыҡ‑энергетика комплексының почётлы хеҙм‑ре (2001). Ленинград...
ПУТЯТИН Авраам Артемьевич
ПУТЯТИН Авраам (Абрам) Артемьевич [яҡынса 1706 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1709) — 1769, Тверь губ. Ржевск өйәҙе], кенәз, дәүләт эшмәкәре. Тайный советник (1764), ген.-майор (1762). Сенатор (1768). 1756—63 йй. Ете йыллыҡ һуғышта ҡатнашыусы. Матем. һәм навигация фәндәре мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1725)....
ПУТИН Владимир Владимирович
ПУТИН Владимир Владимирович (7.10.1952, Ленинград), дәүләт эшмәкәре, РФ Президенты. Иҡт. ф. канд. (1997). ЛДУ‑ны тамамлағандан һуң (1975) дәүләт именлеге органдарында эшләй. 1990 й. алып ЛДУ ректорының халыҡ-ара мәсьәләләр б‑а ярҙамсыһы, Ленинград ҡала советы рәйесе советнигы. 1991 й. башлап С.‑Петербург...
ПУТИЛОВКА БИЛӘМӘҺЕ
ПУТИЛОВКА БИЛӘМӘҺЕ, Фёдоровка мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Һуң бронза быуатына ҡарай. Силәбе өлк. Троицк р‑ны Степной а. көнсығышҡа табан 7 км алыҫлыҡта Уй й. һул ярында урынлашҡан. 1950 й. К.В.Сальников тарафынан асыла һәм өйрәнелә, 1981—82 йй. Г.Б.Зданович һәм А.Д.Таиров тикшерә. Ҡурғанлы (диам....
ПУТЕНИХИН Валерий Петрович
ПУТЕНИХИН Валерий Петрович (20.5.1957, БАССР‑ҙың Күгәрсен районы Мораҡ а.), популяция генетигы, ботаник. Биология фәндәре докторы (2000), профессор (2013). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2017). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1979) Ҡариҙел, Архангел райондарының, Өфө ҡ. (39‑сы) урта мәктәптәрендә уҡытыусы....
ПУСТОБАЕВ Пётр Алексеевич
ПУСТОБАЕВ Пётр Алексеевич (1724—86, Рига наместниклығы Перново ҡ.), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773— 75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Казак. Яйыҡ казак ғәскәрендә хеҙмәт иткән. Ихтилалға 1773 й. нояб. ҡушыла. Халыҡты мобилизациялау м‑н шөғөлләнә һәм Ырымбур ҡ. янындағы, 1774 й. 22 мартында Татищев...
ПУСТАРНАКОВ Владимир Фёдорович
ПУСТАРНАКОВ Владимир Фёдорович (5.5.1934, БАССР‑ҙың Мәләүез районы Воскресенка а. — 6.2.2001, Мәскәү ҡ.), философ. Философия фәндәре докторы (1982). Мәскәү халыҡ‑ара мөнәсәбәттәр институтын тамамлаған (1958). 1959 й. алып РФА‑ның Философия институтында (Мәскәү ҡ.) эшләгән. Фәнни эшмәкәрлеге рус Мәғрифәте,...
ПУСТАРНАКОВ Владимир Павлович
ПУСТАРНАКОВ Владимир Павлович [7.11.1924, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Дедов а. (БР‑ҙың Фёдоровка р‑ны) — 19.7.2000, Өфө], рәссам. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (1995). Рәссамдар союзы ағзаһы (1964). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Мәскәү урта художество мәктәбе эргәһендәге курстарҙы тамамлаған (1947; педагогтары...
ПУРИК Эльза Эдуардовна
ПУРИК Эльза Эдуардовна (22.2.1961, Бөрө ҡ.), педагог. Пед. ф. д‑ры (2003), проф. (2012). Дизайнерҙар союзы ағзаһы (2011). Э.Ш.Хәмитовтың ҡыҙы. БДПИ‑ны тамамлағандан һуң (1983) — 45‑се урта мәктәп, 1984 й. алып 4‑се Респ. художество мәктәп-интернаты (икеһе лә — Өфө) уҡытыусыһы. 1986 й. башлап БДПУ‑ла...
ПУПЫКИНА Кира Александровна
ПУПЫКИНА Кира Александровна (29.4.1966, Өфө ҡ.), фармакогност. Фармацевтика фәндәре докторы (2009), профессор (2012). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2016). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1988) шунда уҡ эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге Башҡортостан флораһының ҡырағай үҫкән һәм интродукцияланған дарыу үҫемлектәрен өйрәнеүгә,...
ПУНКТУАЦИЯ
ПУНКТУАЦИЯ (лат. рunctum — нөктә), 1) алфавитта булмаған график саралар системаһы, башлыса яҙма телмәрҙә ҡулланылған тыныш билдәләре (ҡара: Графика); 2) конкрет тел өсөн тарихи яҡтан формалашҡан, яҙма тексты төҙөгән пунктуация ҡағиҙәләре; 3) ошо системаның законлыҡтарын өйрәнгән тел ғилеме бүлеге. П....
ПУЛЯ МЕНӘН АТЫУ
ПУЛЯ МЕНӘН АТЫУ, спортта атыуҙың бер төрө, ата торған һәм пневматик ҡоралдан сәпкә атыу. Башҡортостанда П.м.а. 20 б. 20‑се йй. аҙ. Башосоавиахимда (ҡара: Рәсәй армияһына, авиацияһына һәм флотына булышлыҡ итеү ирекле йәмғиәте) үҫешә. 1931 й. П.м.а. “СССР‑ҙа хеҙмәткә һәм оборонаға º´ер” күпбәйге комплексына...
ПУЛЬМОНОЛОГИЯ
ПУЛЬМОНОЛОГИЯ (лат. púlmo — үпкә һәм ...логия), терапия бүлеге, унда тын алыу ағзалары (үпкә һәм тын алыу юлдары) ауырыуҙарының этиологияһы, патогенезы, клиник формалары өйрәнелә, уларҙы диагностикалау, дауалау һәм иҫкәртеү ысулдары эшләнә. Уларҙы өйрәнеү түбәндәге төрҙәргә бүленә: cпецифик булмаған...
ПУЛЬКИН Григорий Степанович
ПУЛЬКИН Григорий Степанович [1916, Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе Петропавловка а. (БР‑ҙың Стәрлетамаҡ районы) — 12.1.1945, Борак а., Польша], Советтар Союзы Геройы (1940). 1939—40 йй. совет‑финлянд һуғышында һәм Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ленин орденлы Артиллерия офицерҙарының Ҡыҙыл Байраҡлы юғары...
ПУКРОКОВ Фёдор Пукрокович
ПУКРОКОВ Фёдор (Фатихян) Пукрокович (16.11.1937, БАССР‑ҙың Тәтешле р‑ны Вязовка а.), яҙыусы. МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1969) Ижевск мед. ин‑тында уҡыта, 1974—75 йй. “Советская Удмуртия” (“Совет Удмуртияһы”) гәз., 1978 й. алып Удмурт китап нәшриәте, 1985— 86 йй. “Молот” (“Сүкеш”) ж., 1991—93 йй. “Инвожо”...
ПУЗИН Юрий Иванович
ПУЗИН Юрий Иванович (11.10. 1955, Өфө), химик. Химия ф. д‑ры (1996), проф. (2003). БР‑ҙың атҡ. химигы (2008). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Органик химия ин‑тында эшләгән: 1988 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1997 й. — төп ғилми хеҙм‑р; бер үк ваҡытта 1997 й. башлап ӨДНТУ‑ла уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге радикаль...
ПУГАЧЁВ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
ПУГАЧЁВ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Ивановка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 39 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 95 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 139 кеше; 1959 — 241; 1989 — 132; 2002 — 121; 2010 — 89 кеше. Сыуаштар, башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
ПУГАЧЁВ РАЙОНЫ
ПУГАЧЁВ РАЙОНЫ, Һарытау өлкәһенең көнсығышында урынлашҡан. 1928 й. 23 июлендә ойошторолған. Майҙаны — 3826 км2. Адм. үҙәге — Пугачёв ҡалаһы. Районда 10 ауыл советы, 64 ауыл бар. Халҡы — 20,2 мең кеше (2010), ш. иҫ. 3,0% башҡорттар (ҡара: Ырғыҙ-Кәмәлек башҡорттары). Башҡорттар тупланып йәшәгән иң ҙур...
